Jak rozwija się dziecko? Etapy ciąży

Kiedy zaczyna bić serce twojego dziecka? Jeśli jesteś w pierwszych tygodniach ciąży bądź planujesz w nią zajść, zapewne zastanawiasz się nad tym, jakie zmiany będą zachodzić w twoim organizmie w poszczególnych trymestrach ciąży. Dowiedz się też, kiedy powinno się wykonać pierwsze badania w ciąży i jak wygląda rozwój płodu tydzień po tygodniu.

Kiedy zaczyna bić serce? (https://hellomama.pl/ciaza/kiedy-zaczyna-bic-serce-twojego-dziecka/)

Serce zarodka jest widoczne na USG wewnętrznym (dopochwowym) najczęściej już pod koniec 5. tygodnia ciąży. Płód ma wtedy ok. 2 milimetrów. Nie jest to jednak bezwzględny wyznacznik, ponieważ nawet u 10 proc. zarodków można nie stwierdzić w tym czasie bicia serca. Natomiast u zarodka mierzącego 4 mm czynność ta musi być widoczna.

Serce rozpoczyna pierwsze skurcze już w 22. dniu życia wewnątrzmacicznego, na początku bijąc 60-90 uderzeń na minutę, co zmienia się między 6. a 10. tygodniem ciąży. Wtedy serce kurczy się nawet 180 razy na minutę, a potem stopniowo stabilizuje na poziomie 120-160 uderzeń na minutę.

Kalendarz ciąży – co się dzieje w pierwszym trymestrze?

Jakie są etapy ciąży? Pierwszym trymestrem nazywamy pierwsze 13 tygodni ciąży. U większości kobiet ciężarnych pojawiają się wtedy uciążliwe dolegliwości, takie jak nudności, wymioty czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe, które dotykają aż 70 proc. ciężarnych. Wiele kobiet w trakcie pierwszego trymestru skarży się też na pojawienie się trądziku. Zwiększa się wtedy poziom progesteronu i androgenów, co ma wpływ na pobudzenie gruczołów łojowych i wydzielanie sebum. Innymi objawami wczesnej ciąży są senność i zmęczenie, zmiany nastrojów, a także bolesność i obrzmienie piersi.

W pierwszych tygodniach ciąży formułują się wszystkie narządy dziecka, więc jest ono najbardziej narażone na tzw. czynniki teratogenne, mogące powodować u niego wady rozwojowe. Należy w tym czasie unikać szkodliwych dla dziecka leków, a także narażenia na substancje chemiczne czy dym tytoniowy.

W pierwszym trymestrze ciąży płód rozwija się najszybciej i najbardziej intensywnie. Ok. 4-6 tygodnia ciąży pojawia się akcja serca zarodka. Płód powoli przybiera coraz bardziej ludzki kształt. W tym czasie powstają też zawiązki wszystkich organów wewnętrznych, kończyn, narządów zmysłów, gonad płciowych. W oczach już na tym etapie kształtuje się kolor tęczówek. Powstają linie papilarne, paznokcie, cebulki włosów.

Z dwóch połączonych komórek: plemnika i komórki jajowej – w pierwszym trymestrze płód dorasta do ok. 7 cm i nawet 20 g.

Warto wiedzieć, że jednym z pomiarów wykonywanych podczas wizyty u lekarza ginekologa między 6. a 14. tygodniem ciąży jest pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej, który uznany jest za najdokładniejsze badanie określające wiek ciążowy. To na jego podstawie lekarz modyfikuje termin porodu ustalony wcześniej według daty ostatniej miesiączki.

Etapy rozwoju płodu – drugi trymestr

Większość przyszłych mam przyznaje, że drugi trymestr był dla nich najprzyjemniejszym czasem w ciąży. Trwa on od 14. (+0) do 26. (+6) tygodnia. Zakończeniu ulegają wtedy dolegliwości z pierwszych tygodni ciąży, a coraz bardziej już widoczny brzuch nie jest jeszcze tak uciążliwy, jak przed samym porodem. W tym okresie przyszła mama zaczyna już czuć ruchy swojego dziecka. W pierwszej ciąży ma to zazwyczaj miejsce około 20. tygodnia, a w kolejnych pojawiają się one już między 15. a 18. tygodniem. W drugim trymestrze dużo kobiet zauważa poprawę stanu cery, co prawdopodobnie ma związek z działaniem estrogenów. Po 16. tygodniu ciąży częstą dolegliwością, jaką zgłaszają kobiety ciężarne, są przebarwienia na twarzy, nasilające się szczególnie po ekspozycji na słońce. Objaw ten nazywany jest ostudą ciężarnych. Częstym objawem w tym okresie są również zgaga oraz zaparcia. Symptomy te u niektórych kobiet utrzymują się przez całą ciążę.

W badaniu ultrasonograficznym drugiego trymestru (tzw. USG połówkowym) określana jest płeć dziecka.

Trzeci trymestr ciąży – rozwój dziecka

Trzeci trymestr zaczyna się w 27. (+0) tygodniu i trwa do porodu. Między 31. a 33. tygodniem objętość płynu owodniowego jest największa. Następnie stopniowo spada. Z tego powodu lekarz ginekolog podczas badania USG kontroluje, czy ilość płynu owodniowego jest wystarczająca do prawidłowego rozwoju i wzrostu dziecka. W trzecim trymestrze wzrasta najbardziej zapotrzebowanie organizmu kobiety ciężarnej na żelazo. Jej ciało przygotowuje się na poród, stawy miednicy mają coraz większą ruchomość, a spojenie łonowe się rozluźnia.

Na tym etapie ciąży obwód brzucha ciężarnej zwiększa się o 1 cm tygodniowo, a większość kobiet przybiera na wadze ok. 0,5 kg na tydzień. Ważne, by mieć świadomość, że na wagę mamy składa się: waga dziecka oraz łożyska, płynu owodniowego, a ponadto – zmagazynowana w organizmie woda.

Płód – w ostatnich tygodniach ciąży – bardzo intensywnie rośnie i magazynuje tkankę tłuszczową. Ten proces rozpoczyna się już od 29. tygodnia ciąży.

Na początku trzeciego trymestru, czyli w 28. tygodniu ciąży, waga dziecka waha się w okolicach 1 kg, by w 40. tygodniu osiągnąć wartość 3, a nawet 4 kg. Te dane pokazują skalę przybierania płodu na wadze na „ostatniej prostej” ciąży.

Już pod koniec siódmego miesiąca płód ma wykształcone zmysły: powonienia, słuchu i smaku oraz zaczyna wodzić wzrokiem za mocnym źródłem światła. To czas, kiedy oprócz długości ciała i wagi, w dalszym ciągu rosną włosy i paznokcie, u chłopców jąderka wstępują do worka mosznowego, powstają pamięciowe wzorce ruchów i widoczna jest większość odruchów wrodzonych typu poszukiwania pokarmu, ssania, chwytania i kroczenia. Na przełomie siódmego i ósmego miesiąca kora mózgowa zaczyna być intensywnie aktywna, lewa półkula mózgu jest gotowa do przyjmowania dźwięków mowy, a prawa – muzyki. Układ nerwowy zawiaduje ruchami ciała, czynnościami, myśleniem i uczuciami. Płód coraz częściej przyjmuje tzw. pozycję główkową (głową w dół), odpowiednią do porodu.

Z piersi mamy może wyciekać siara, czyli żółty, gęsty płyn, będący jednym z sygnałów, że ciało kobiety jest w zasadzie gotowe do porodu. Może się tak dziać już od 31. tygodnia ciąży, choć nie u wszystkich ciężarnych.

Zmniejsza się przestrzeń wokół płodu, co utrudnia swobodne poruszanie się. Będąc coraz większe, dziecko zaczyna się „rozpychać”, a od 32. tygodnia ciąży – w wyniku braku miejsca – jego ruchy stają się mniej gwałtowne i rzadsze.

Doba dziecka podzielona jest na cykle aktywności i bezruchu, czyli czuwania i snu. Poszczególne cykle mogą trwać do pół godziny.

Od końca 7. miesiąca ciąży zmienia się również zdecydowanie wygląd skóry, która wygładza się i różowieje, by w 33. tygodniu zacząć przypominać skórę noworodka, tracąc zmarszczki i lanugo (meszek płodowy). Kości, z wyjątkiem elastycznych kości czaszki, są już twarde.

W 34. tygodniu ciąży – z racji dodatkowych kilogramów dość mocno obciążających organizm – duży odsetek przyszłych mam uskarża się na ból kręgosłupa, przede wszystkim w odcinku lędźwiowym i krzyżowym. U maluszka zaś w 34. tygodniu ciąży w pełni rozwinięty jest już układ pokarmowy, a układ immunologiczny jest na tyle dojrzały, że jest już w stanie radzić sobie z patogenami.

Już w 35. tygodniu organizm pomału zaczyna przygotowywać się do porodu, wynikiem czego jest powolne obniżanie brzucha. Odciążone zostają przepona i płuca, dzięki czemu oddychanie staje się łatwiejsze, natomiast nacisk przenosi się na kość łonową i pęcherz, co powoduje dyskomfort, ból i parcie na mocz.

W tym czasie wymiary płodu osiągają ok. 45-50 cm, zaś waga dochodzi do ok. 2,5 kg. W razie przedwczesnego porodu szanse na przeżycie 35. tygodniowego dziecka są prawie tak duże jak w przypadku ciąży donoszonej. To również moment osiągania dojrzałości przez układ oddechowy.

Ostatnie tygodnie ciąży to czas przygotowań do narodzin i ćwiczeń nabytych umiejętności.

W 38. tygodniu może dojść do odejścia czopu śluzowego (gęstego śluzu, który chroni dziecko przed infekcjami) będącego zwiastunem nadchodzącego porodu.

W tym czasie dziecko ma ok. 50 cm długości i waży ok. 3 kg. W jego jelitach gromadzi się już smółka, czyli stolec w kolorze smoły złożony głównie ze złuszczonego naskórka, połykanego wraz z wodami płodowymi.

W tym czasie układy: nerwowy, ruchowy i oddechowy są już dojrzałe i gotowe do porodu, zmysł słuchu jest już wyostrzony, a dziecko przyjmuje pozycję optymalną do narodzin.

Kiedy przeprowadzić pierwsze badania w ciąży?

Pierwsze tygodnie po zapłodnieniu to wyjątkowy czas w rozwoju nowego człowieka. W tym czasie, choć nikt jeszcze o ciąży nie wie, dokonuje się większość najważniejszych przemian w jego organizmie. Nie jesteśmy jednak w stanie ich zobaczyć, a o poczęciu świadczą pierwsze, subtelne objawy – mdłości czy tkliwość piersi. Kiedy mija termin spodziewanej miesiączki, wykonujemy pomiar poziomu hormonu HCG. By jednak zobaczyć pęcherzyk ciążowy w jamie macicy, trzeba wykonać badanie USG.

USG w ciąży – kiedy wykonać je po raz pierwszy? Zgodnie z zaleceniem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsze USG wykonuje się przed 10. tygodniem ciąży. To ważne, bo pozwala ustalić wiele kluczowych dla przyszłego rozwoju dziecka kwestii. Lekarze nie mają wątpliwości, że ciążę na ekranie USG widać nie wcześniej niż w 4.-5. tygodniu, a najlepiej jeszcze trochę później. USG genetyczne wykonane w pierwszym trymestrze ciąży polega na ocenie budowy anatomicznej płodu. Diagnosta mierzy głowę, tułów, rączki i nóżki, ocenia także narządy wewnętrzne, m.in. kręgosłup. Bardzo ważna jest także ocena tzw. przezierności fałdu karkowego NT. Poszerzenie NT może wskazywać, że płód jest obarczony chorobą o charakterze genetycznym albo rozwojowym, np. wadą serca.